De Bergense kunstenaar Jaap Mooy (1915-1987), opgeleid tot smid en bankwerker, komt eind jaren dertig via Charley Toorop in aanraking met de beeldende kunst. Toorop adviseert hem geen kunstenaarsopleiding te volgen, maar juist autodidact te blijven. Met zijn Cobra-achtige, dan weer surrealistische of meer naïef-expressieve kunst is Mooy niet in een stilistisch hokje te plaatsen. Hij is een Einzelgänger, maar bovenal een geëngageerd mens. De ervaringen die opdoet tijdens de Tweede wereldoorlog komen tot uitdrukking in zijn vele collages, tekeningen en (schroot)sculpturen. Hierin neemt hij stelling tegen machthebbers, tegen systemen en afhankelijkheid, en komt hij juist op voor de slachtoffers.
Mooy schroot
De Bergense kunstenaar Jaap Mooy, opgeleid tot smid en bankwerker, komt eind jaren dertig via Charley Toorop in aanraking met beeldende kunst. Toorop adviseert hem geen kunstenaarsopleiding te volgen, maar juist autodidact te blijven. Met zijn Cobra-achtige, dan weer surrealistische of meer naïef-expressieve kunst is Mooy niet in een stilistisch hokje te plaatsen. Zijn vroege werk laat verwantschap zien met Cobra, maar einzelgänger Mooy wil geen lid worden van deze beweging. Wel neemt hij in 1964 met Karel Appel en Lucebert deel aan de Biënnale van Venetië. Zijn ideeën over de wereld drukt Mooy ook uit in zogenoemde kijkkastjes: montages van allerlei materialen, gevonden voorwerpen en teksten, die soms lezen als een persoonlijk dagboek, soms als 'berichten uit de samenleving'. In zijn werk op papier zet hij een chaotische, beklemmende wereld neer. Uit schroot bouwt hij sculpturen die vaak de menselijke gestalte als uitgangspunt hebben. Telkens opnieuw proberen kinderen, mensen, dieren en engelen zich te ‘verheffen’: als strijder, generaal of dictator, als kind, meisje of vrouw, als dier, vogel of Icarus. Zijn latere beelden vertonen raakvlakken met het absurdisme, waarin de waanzin van het dagelijks leven een terugkerend motief is.
Kunst tegen waanzin
Gevoed door zijn ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog spreekt Mooy zich in zijn werk uit tegen machthebbers, tegen systemen en afhankelijkheid en komt op voor de slachtoffers. De tentoonstelling laat zien hoezeer Mooy gegrepen werd door politieke en maatschappelijke gebeurtenissen uit de jaren vijftig tot tachtig van de vorige eeuw. Met zijn kunst reageert hij direct en fel op situaties waarin misdaden tegen de menselijkheid worden begaan, zoals tijdens de Hongaarse Opstand in 1956. Politieke hoofdrolspelers, maar ook religieuze leiders schildert hij af als daders.
De onbedorven wereld
Tegenwicht biedt het werk uit Mooys laatste jaren, waarin hij zich opnieuw laat inspireren door de wereld van het kind. Hij neemt tekeningen en verhalen van kinderen op in zijn werk en tekent vaak samen met zijn buurmeisje Jessica. Het leidt tot een serie werken waarin Mooy de wereld laat zien waarnaar hij verlangt: een onbedorven wereld, voordat opvoeding, scholing, religie en maatschappij ons naar zijn idee dwingen in een keurslijf.
Jacques en Miny Defauwes
Verzamelaars Jacques en Miny Defauwes Jacques en Miny Defauwes verzamelden al bijna een halve eeuw kunst en het werk van Jaap Mooy neemt een belangrijke plaats in in hun collectie. Kranenburgh mocht een groot aantal werken van Mooy in bruikleen nemen voor deze tentoonstelling.
Publicatie
Het boek Jaap Mooy. Noord-West Zuid-Oost. De kunstenaar en zijn verzamelaar. Collectie Defauwes, met teksten van Emile Hollman, Catharien Romijn, Cees de Boer, Hans den Hartog Jager, Stijn Huijts en Mariette Dölle (Amsterdam: Schilt Publishing, 2017) is gedurende de tentoonstelling verkrijgbaar in de museumwinkel. Het boek is geïnitieerd en gefinancierd door Jacques en Miny Defauwes, en bijzonder vormgegeven door Kummer & Herrman. Tevens in Engelse versie verkrijgbaar.
Lezing do 15 maart 2018 | 19.30 - 21.15 u
Lezing over Jaap Mooy door gastcurator Cees de Boer |interview door kunstcriticus, schrijver en tentoonstellingsmaker Hans den Hartog Jager met verzamelaar Jac Defauwes | documentaire Jaap Mooy | Kaarten €10
Podcast
Meer weten over de tentoonstelling en Jaap Mooy? Caspar Stalenhoef maakte een podcast, met verhalen van onder meer curator Cees de Boer en Jacques Defauwes, verzamelaar en vriend. Beluister hier:
