Manifesten

12 mei 2015 — 30 augustus 2015

Manifesten toont werk van Folkert de Jong en veertien geestverwanten. Ook is werk te zien van kunstenaars van de Bergense School en andere expressionisten, destijds de avant-garde van de kunstwereld. De tentoonstelling biedt een platform voor discussie over de prikkelende vraag: wie bepaalt kunst? Kunstenaars, het publiek en verzamelaars kunnen zich uitspreken en hun ideeën spuien, aan de hand van stellingen van kunstenaars van nu en honderd jaar geleden.

Folkert de Jong, Seht der mensch; The Shooting Lesson, 2007. Rabo Kunstcollectie

Maatschappelijk engagement

De titel Manifesten verwijst naar twee manifesten, die het maatschappelijk engagement van de twee groepen kunstenaars typeren. Het eerste werd honderd jaar geleden geschreven door Piet van Wijngaerdt, één van de grondleggers van de Bergense School. Hij baseerde zich op het gedachtegoed van Henri Le Fauconnier. Ongeveer een eeuw later formuleerde De Jong een hedendaagse variant met zijn denkbeelden en die van zijn artistieke vrienden. Zijn pamflet Horror Vacui gaat over de angst voor de leegte en leegstand. ‘Het weerspiegelt hoe ik de maatschappij ervaar, inclusief angstvisioenen’, zegt hij. Ook het publiek kan zijn mening geven over het getoonde of zelf aan de gang gaan met een nieuw manifest, bijvoorbeeld aan de hand van speciale kaarten met stellingen.

Ontmoetingsplaats

Bindende factor van de Bergense School en andere expressionisten is kunstverzamelaar Piet Boendermaker (1877-1947). Van Leo Gestel kocht hij 585 werken; bij het uitbreken van de crisis in 1929 bestond zijn collectie uit meer dan 2300 objecten. Hij liet daarvoor in de tuin van zijn villa in Bergen een Kunstzaal bouwen. In Kranenburgh wordt die ruimte op een impressionistische manier gereconstrueerd. De Kunstzaal was ook een belangrijke ontmoetingsplaats.

De groep rond De Jong ontbeert zo’n plek. Ze komen elkaar tegen in het internationale circuit en ontmoeten elkaar vaak virtueel. De Jong: ‘We leven in een andere tijd en hebben via email en Facebook contact. Maar los daarvan zitten hun werk en persoon altijd in mijn hoofd.’

Broeinest

Dat maakt Manifesten tot een persoonlijk project van De Jong. Als spil van een internationaal netwerk is hij meer dan een curator die werken samenvoegt voor een groepstentoonstelling. Hij gaat artistieke samenwerkingen aan met kunstenaars uit andere disciplines: het theater, de architectuur en de modewereld en borduurt daarmee voort op een traditie in Bergen. Het kunstenaarsdorp is nooit alleen van schilders geweest, maar ook van schrijvers, dichters, beeldhouwers en architecten. Manifesten zet Bergen in de schijnwerper als broeinest van culturele experimenten, toen en nu.

Kunstenaars