Reislust, liefde voor het ambacht en engagement. Ze tekenen de graficus Jaap Veldheer (1866 – 1954) die aan het begin van de vorige eeuw furore maakt met zijn houtsneden, etsen en zinkografieën. Als promotor en vernieuwer van de grafische kunst is hij tevens baanbrekend op het gebied van boekontwerp. Zijn belangstelling voor steden, kustgebieden en de zee prikkelt hem om vaak van plek te veranderen. Naast thuisbasis Haarlem werkt hij beurtelings in Den Haag en Amsterdam, maar ook regelmatig aan de Zuiderzeekust en in Noord-Kennemerland. Zijn liefde voor oude steden, havenplaatsen en stille dorpjes voeren hem ook naar België en Duitsland. Wanneer hij zich in 1900 tegelijk met de schilder Job Graadt van Roggen in Bergen vestigt, legt hij onbewust een eerste fundament voor het latere kunstenaarsdorp. In Veldheers kielzog volgen al spoedig tal van schilders, beeldhouwers, dichters en musici. Kranenburgh eert de gepassioneerde kwartiermaker met een tentoonstelling over de kunstenaar en zijn kunstenaarsvrienden, te zien vanaf zaterdag 20 mei 2017 in de oudbouw (villa).
Op reis
De tentoonstelling ontvouwt zich als een reis langs Veldheers favoriete steden en landschappen. Veel aandacht gaat uit naar de Duitse stad Neurenberg, die door de graficus is vastgelegd in prachtige kleurenprenten. Ervan overtuigd dat een kunstenaar zijn ambacht en creativiteit moet inzetten voor de gemeenschap, stort hij zich naast zijn werk met overgave op allerlei lokale activiteiten. Zo richt hij in Bergen de plaatselijke VVV op en illustreert persoonlijk de eerste Gids voor Bergen en Bergen aan Zee. Met zijn kunstvrienden sticht hij in 1907 de eerste Kunstzaal, de voorloper van de beroemde Kunstzaal van verzamelaar Piet Boendermaker en het KunstenaarsCentrumBergen. Het boek ‘Het dorp Bergen’ (1906), misschien wel Veldheers bekendste werk en slotstuk van de tentoonstelling, getuigt van zowel zijn meesterschap als liefde voor het dorp.
Inspiratie
Veldheer put inspiratie uit het werk van zijn kunstenaarsvrienden – en andersom. De tentoonstelling belicht het werk van deze beroemdheden, waaronder graficus Theo van Hoytema (1863 – 1917), dichter Carel Adama van Scheltema (1877 – 1924) en beeldhouwer Tjipke Visser (1876-1955). Te zien is hoe het Bergense duinlandschap voor alle kunstenaars een onuitputtelijke bron van inspiratie vormt, niet in de laatste plaats voor Veldheer. Zijn ‘zoektocht naar het licht’ inspireert een aantal jonge schilders die later de harde kern zullen vormen van de Bergense School-schilders, zoals Arnout Colnot en Dirk Filarski.
De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door de Stichting A. Roland Holstfonds en met de steun en bruiklenen van het Drents Museum, het Regionaal Archief en het Noord Hollands Archief. Ook laat de tentoonstelling twee nieuwe particuliere schenkingen van een gulle gever zien.